Κυριακή 29 Ιουλίου 2012

Μπαξίσια και μπάχαλο!


Πριν από μερικές εβδομάδες η υφυπουργός Υγείας κ. Σκοπούλη έκανε μερικές μελαγχολικά ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις στην πρωινή εκπομπή της ΝΕΤ. Δυστυχώς πέρασαν απαρατήρητες από τα ΜΜΕ. Όλα σχεδόν πρόβαλλαν τη δήλωση της υφυπουργού ότι δεν της είχαν δοθεί (ακόμη) αρμοδιότητες, ενώ το ζουμί της συνέντευξης ήταν αλλού.

Έχει ενδιαφέρον να εξετάσει κανείς γιατί τα ελληνικά ΜΜΕ αδυνατούν να εστιάσουν στα μείζονα, αλλά δεν είναι του παρόντος. Ας σημειωθεί μόνο ότι τα κριτήρια περί του τι συνιστά πολιτική είδηση για τα ΜΜΕ είναι συνάρτηση, μεταξύ άλλων, της πολιτικής κουλτούρας μιας χώρας. Εκεί που η πολιτική εκλαμβάνεται, κυρίως, ως κινήσεις συμφέροντος των πολιτικών σε ένα επαναλαμβανόμενο ανταγωνιστικό παίγνιο, οι ειδήσεις τείνουν να αφορούν όχι τόσο στο περιεχόμενο της δημόσιας πολιτικής, όσο στις εικαζόμενες προθέσεις των «παικτών» ή τα αποτελέσματα των κινήσεών τους.

Τι είπε η κ. Σκοπούλη στη συνέντευξή της; Ξεχωρίζω τρία σημεία. Πρώτον, χρησιμοποίησε επανειλημμένα της λέξη «μπαξίσι» για να περιγράψει όψεις του συστήματος υγείας. «Δεν θέλουν οι πολιτικοί να εφαρμοστούν [η ηλεκτρονική συνταγογράφηση και η συνταγογράφηση της δραστικής ουσίας], διότι το μπαξίσι είναι παντού», ανέφερε χαρακτηριστικά. Δεύτερον, εξαιτίας του οικονομικού αδιεξόδου αναγκαζόμαστε, επιτέλους, να κάνουμε διαρθρωτικές αλλαγές. Η τρόικα μας δίνει έναν «μπούσουλα», είπε. «Οι κανόνες [που] μπαίνουν από τους ευρωπαίους κι εμείς καλούμαστε επιτελικά να εφαρμόσουμε τώρα, δεν είναι κανόνες κόντρα στον κόσμο. Αυτοί οι κανόνες μεταφράζονται από τους πολιτικούς ότι είναι κόντρα στον κόσμο [αλλά είναι προς το δημόσιο συμφέρον]». Τρίτον, «πρέπει να μιλάμε με νούμερα, και με νούμερα δεν μιλάει κανένας στην Ελλάδα. Με νούμερα δεν μιλάει το Υπουργείο. Δεν έχουμε στοιχεία. Για να κάνεις πολιτική και προγραμματισμό, πρέπει να ξέρεις που βρίσκεσαι. […] Μέχρι τώρα τα στοιχεία τα έδινε η φαρμακοβιομηχανία και λυπάμαι πάρα πολύ γι’ αυτό […]».

Με άλλα λόγια, από επίσημα χείλη ακούσαμε μια σημαντική ομολογία: το σύστημα είναι μπάχαλο, είναι και διεφθαρμένο, αλλά, με την πίεση των δανειστών μας, μπορούμε να το αλλάξουμε. Η υφυπουργός Υγείας ανέδειξε και κάτι άλλο: την επιρροή που ασκεί η φαρμακοβιομηχανία, όχι μόνο με «μπαξίσια» σε «ενδιάμεσους πολιτικούς» και «ενδιάμεσους γιατρούς» (οι φράσεις είναι της κ. Σκοπούλη) αλλά, πιο εκλεπτυσμένα, με τη δύναμη των αριθμών. Ένα υπουργείο που αγνοεί βασικά μεγέθη του τομέα που διοικεί δεν μπορεί να έχει πολιτική ισχύ. Οι δημόσιες πολιτικές που διαμορφώνει είναι «αιχμάλωτες» των επιμέρους οργανωμένων συμφερόντων. Μπαξίσια και μπάχαλο πάνε μαζί: τα μπαξίσια δίνονται για να υπάρχει το (βολικό για τα οργανωμένα συμφέροντα) μπάχαλο• το μπάχαλο συντηρείται (πρωτίστως από τους πολιτικούς) για να δίνονται μπαξίσια! Ο κύκλος είναι φαύλος - κυριολεκτικά…

Ξέρουμε ότι η φαρμακευτική δαπάνη των ασφαλιστικών ταμείων υπερδιπλασιάστηκε μεταξύ του 2004 και του 2009: από 2,3 δισ. εκτινάχθηκε στα 5,1 δισ. ευρώ. Καθοριστική συμβολή σε αυτή την τερατώδη αύξηση είχε η κατάργηση της λίστας συνταγογραφούμενων φαρμάκων από την κυβέρνηση Καραμανλή το 2004. Υπουργός Υγείας τότε ήταν ο κ. Ν. Κακλαμάνης, ο οποίος, σύμφωνα με αποκαλύψεις του Τύπου, φέρεται να είχε δεχθεί «χορηγίες» από μεγάλες φαρμακευτικές εταιρίες για τις προεκλογικές του δαπάνες.

Οι «ενδιάμεσοι πολιτικοί» είναι απαραίτητοι αλλά δεν αρκούν. Χρειάζονται και «ενδιάμεσοι γιατροί», ιδιαίτερα «επώνυμοι καθηγητές», οι οποίοι κατασκευάζουν την κατάλληλη επιχειρηματολογία υπερ των οργανωμένων συμφερόντων. Η κ. Σκοπούλη επεσήμανε: «Ο κόσμος πιστεύει δυστυχώς αυτό που λέει η τηλεόραση, τι θα πει ο τάδε καθηγητής, ο οποίος έχει το θράσος και λέει ότι στην Αγγλία έχουμε μεγαλύτερο αριθμό θανάτων λόγω του ότι γράφεται η δραστική ουσία. Επώνυμος καθηγητής το είπε προχθές στον Τύπο... Αν είναι δυνατόν...».

Ξέρουμε πως ό,τι μετράται μετρά - εισέρχεται στο δημόσιο λόγο, δημιουργεί επιλογές, διευκολύνει τη λογοδοσία. Τα πάσης φύσεως οργανωμένα συμφέροντα, όταν δεν μπορούν να επηρεάσουν την παραγωγή στατιστικών στοιχείων ή τις ερμηνείες τους, προσφεύγουν στον κατασκευασμένο συναισθηματισμό. Απαντώντας σε ένα αριθμητικά τεκμηριωμένο σχόλιο του Π. Μανδραβέλη στην «Κ», ο πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών κ. Πατούλης καταλήγει: «Στον αρθρογράφο σας και στους δήθεν τεχνοκράτες μανδαρίνους που κυριαρχούν τα τελευταία δύο χρόνια στα κέντρα λήψης των αποφάσεων στον χώρο της υγείας, οι οποίοι αντιλαμβάνονται την Υγεία ως νούμερα και στατιστικές, εμείς οι γιατροί απαντάμε με […] τις υπηρεσίες που δίνουμε σε χιλιάδες συνανθρώπους μας. Και οι άνθρωποι για μας έχουν ψυχή, δεν είναι αριθμοί» («Κ», 13/3/12).

Τι συγκινητικό – και πόσο αυτοεξυπηρετικό! Μια φενακιστική τακτική όσων υπερασπίζονται τις ιδιοτελείς πρακτικές τους είναι η αντίστιξη της μοναδικότητας της ανθρώπινης «ψυχής» (την οποία αυτοορίστηκαν να «υπηρετούν»!) με τη γραφειοκρατική ανωνυμία που εκφράζουν τα «νούμερα και οι στατιστικές»! Πρόκειται για χαρακτηριστική περίπτωση αυτοεξυπηρετικής κατασκευής: η ιατρική δραστηριότητα λαμβάνει χώρα σε ένα πλατωνικό σύμπαν• οι γιατροί είναι άϋλες και αγαθοεργές υπάρξεις, δίχως υλικά συμφέροντα• οι πόροι είναι άπειροι. Όλα αυτά για να αποκρυβεί το βιωματικά γνωστό σε κάθε ελληνική οικογένεια: τα μπαξίσια, η διαφθορά, η αναλγησία των ισχυρών στο σύστημα υγείας.

Η κ. Σκοπούλη είναι σαν τη μύγα μες στο γάλα στο υπουργείο Υγείας. Μην εκπλαγείτε αν ωθηθεί σε παραίτηση κάποια στιγμή. Για να διαιωνιστούν τα μπαξίσια, χρειάζεται μπάχαλο! Ορθολογιστές υπουργοί με πάθος για το δημόσιο συμφέρον είναι επικίνδυνοι γιατί απειλούν το μπάχαλο με τάξη! Ενώ πολιτικοί τύπου Κακλαμάνη είναι ιδιαιτέρως χρήσιμοι – και αρεστοί στα ΜΜΕ!

Τρίτη 10 Ιουλίου 2012

Βουλιάζουμε αλλά δεν αλλάζουμε!


Το μοτίβο είναι γνωστό. Την επαύριον της εκλογικής του νίκης, ο νέος πρωθυπουργός, περιχαρής, συγκινημένος και, φυσικά, με αίσθημα απερίγραπτης ευθύνης, αναγγέλλει στον ελληνικό λαό την πρόθεσή του να κάνει ό,τι δεν έκαναν οι προκάτοχοί του - να προβεί σε τολμηρές τομές, να «γυρίσει σελίδα».

Ο Κ. Καραμανλής θεώρησε την εκλογή του το 2004 ως «καθαρή αξίωση για πολιτική αλλαγή». Ο Γ. Παπανδρέου εξέλαβε τη νίκη του το 2009 ως εντολή «αλλαγής πορείας» της χώρας. Τα αποτελέσματα τα είδαμε. Ο ένας έφερε τη χώρα στο χείλος του γκρεμού, ο άλλος την έσπρωξε λίγο παραπέρα...

Δεν αναμένονταν να παρεκκλίνει από αυτή την παράδοση ρητορικής μεγαλοστομίας ο Α. Σαμαράς. «Θα κάνουμε τα πάντα για να σωθεί η χώρα μας και να παραμείνει σε ευρωπαϊκή τροχιά», ανέφερε στην πρώτη ομιλία του στο υπουργικό συμβούλιο. Παρόμοιες δηλώσεις έκαναν και οι δύο άλλοι πολιτικοί αρχηγοί που στηρίζουν την κυβέρνησή του.

Να τους πιστέψουμε; Αν είμαστε αφελείς ή αμνήμονες, ναι. Αν διατηρούμε την πολιτική μας εγρήγορση, όχι. Η χώρα έφτασε στην πύλη εξόδου από την ευρωζώνη και με ευθύνη του κ. Σαμαρά. Ποιος δεν θυμάται την εμπρηστική ρητορική του κατά του Μνημονίου; Ποιος ξεχνά την καιροσκοπική και αποστασιοποιημένη στήριξη που παρέσχε στην κυβέρνηση Παπαδήμου; Ποιος δεν βλέπει ότι οι παλαιοκομματικοί πολιτικάντηδες της ΝΔ που έχρισε υπουργούς – οι άνθρωποι, δηλαδή, που έχουν σημαντική ευθύνη για την πορεία της χώρας προς τη χρεοκοπία – δεν μπορούν να κάνουν κάτι που ποτέ δεν έμαθαν: να κυβερνούν με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον;

Δείτε το, τώρα, από την άλλη μεριά. Πως συμπεριφέρονται οι Βενιζέλος και Κουβέλης στον Σαμαρά; Όπως, λίγο πολύ, συμπεριφέρθηκε ο Σαμαράς στον Παπαδήμο: κρατώντας αποστάσεις από την κυβέρνηση συνεργασίας. Δεν μετέχουν ούτε οι ίδιοι, ούτε κορυφαία στελέχη των κομμάτων τους στην κυβέρνηση. Αν όμως οι κυβερνητικοί εταίροι δεν ταυτίζονται με την κυβέρνησή τους, γιατί να πιστέψουμε ότι θα κάνουν τα πάντα για να σωθεί η χώρα; Αν δεν θέλουν οι ηγέτες μας να διακινδυνεύσουν κάτι πολύτιμο γι αυτούς (την εκλογική και εσωκομματική τους επιρροή) πως θα πειστούν οι πολίτες να διακινδυνεύσουν ό,τι θεωρούν κεκτημένο;

Δείτε πως ενεργοποιούνται μερικά από τα βαθιά μοτίβα του πολιτικού συστήματος, ακόμα και σε συνθήκες χρεοκοπίας. Κρίσιμα υπουργεία, όπως είναι τα υπουργεία Υγείας και Παιδείας, ανατίθενται σε ασήμαντους κομματανθρώπους, ισορροπιστές πολιτικάντηδες, ή σε φιλόδοξους θεσιθήρες με κομματικές διασυνδέσεις. Το 2009 ο Παπανδρέου ανέθεσε το υπουργείο Υγείας στην Ξενογιαννακοπούλου και διόρισε τη Γεννηματά αναπληρώτρια υπουργό Παιδείας! Σήμερα ο Σαμαράς θεώρησε ως τον πλέον κατάλληλο για το υπουργείο Υγείας τον «γαλάζιο» αντίστοιχο της Ξενογιαννακοπούλου, τον Λυκουρέντζο – έναν άνθρωπο του κομματικού σωλήνα! Την αριστεία στο υπουργείο Παιδείας θα προωθήσουν οι κκ. Αρβανιτόπουλος και Παπαθεοδώρου, χαρακτηριστικά δείγματα του τύπου «καθηγητή» που επικράτησε στα πανεπιστήμια της μεταπολίτευσης. (Ήδη άρχισαν να εργάζονται για την αναίρεση κρίσιμων διατάξεων του νόμου Διαμαντοπούλου για τα ΑΕΙ, με τον οποίο εκδιώκεται θεσμικά ο κομματισμός από τα πανεπιστημιακά όργανα διοίκησης). Οι άνθρωποι αυτοί θα κάνουν τα πάντα να σώσουν τη χώρα…

Δείγμα της αξιοπιστίας ενός πρωθυπουργού είναι οι πρωτοβουλίες που θα πάρει για τη ριζική αλλαγή της διαλυμένης κρατικής μηχανής. Ο κ. Σαμαράς ανακοίνωσε πρόσφατα την κατάργηση των ειδικών γραμματειών των υπουργείων. Πολύ σωστή απόφαση. Έχει κατά νου κάποια άλλη διοικητική δομή; Όχι. Στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης ο πρωθυπουργός δεν κυβερνά, προεδρεύει! Ο κ. Σαμαράς ζήτησε από τους υπουργούς του εισηγήσεις! Ο αυτοσχεδιασμός είναι προτιμότερος από το σχεδιασμό, όταν σε ενδιαφέρουν κυρίως οι εντυπώσεις.

Τι παρέλειψε ο πρωθυπουργός; Το βασικότερο: την αντικατάσταση όλων των γενικών γραμματέων των υπουργείων – κατά κανόνα, κομματικών εγκάθετων ή προσωπικών φίλων – με στελέχη της διοίκησης. Δεν θα κόστιζε ούτε ένα ευρώ κάτι τέτοιο. Κι όμως δεν το τολμά. Γιατί; Στοιχειώδες αγαπητοί μου: χωρίς το κομματικό κράτος οι περισσότεροι πολιτικάντηδες δεν θα είχαν λόγο ύπαρξης …

Η λεγόμενη «προγραμματική συμφωνία» των συνεργαζομένων κομμάτων είναι ένα υπόδειγμα κενολογίας – χαρακτηριστικό δείγμα του νεφελώδους, «πολιτικά ορθού» κομματικού λόγου που άνθησε στη μεταπολίτευση. Ο μεταρρυθμιστικός λόγος επισκιάζεται από μια πληθώρα ευσεβών πόθων, ανεδαφικών επιδιώξεων, και τετριμμένα γενικόλογων (ενίοτε και ταυτολογικών) διακηρύξεων. Τι σχεδιάζει η κυβέρνηση για τη γραφειοκρατία; «Συνολική στρατηγική για χτύπημα γραφειοκρατίας»! Για τη φοροδιαφυγή; «Συνολική στρατηγική για χτύπημα φοροδιαφυγής»! Για την «ανασυγκρότηση της δημόσιας διοίκησης»; «[…] Ενίσχυση της επιτελικότητας, του συντονισμού και του ελέγχου της εφαρμογής δημοσίων πολιτικών»!

Πως θα μπορούσε να σηματοδοτήσει το αυθεντικά καινούριο ένας ρηξικέλευθος πρωθυπουργός; Ιδού ένας απλός τρόπος. Πέρυσι τιμήθηκε από την Αμερικανική Εταιρία Δημόσιας Διοίκησης με το διεθνές βραβείο της ένας άξιος έλληνας δημόσιος λειτουργός, ο δρ. Π. Καρκατσούλης. Φαντάζεστε έναν πρωθυπουργό να διορίζει τον κ. Καρκατσούλη γενικό γραμματέα του υπουργικού συμβουλίου ή επικεφαλής μιας νέας, πολιτικά ανεξάρτητης, δομής της δημόσιας υπηρεσίας; Δύσκολα…

Γιατί δεν το κάνουν; Το κομματικό κράτος είναι η μήτρα των περισσότερων πολιτικών. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον διαμόρφωσαν τον πολιτικό τους χαρακτήρα. Ακόμα κι όταν αναγνωρίζουν εγκεφαλικά την ανάγκη να αλλάξει το κράτος, δεν διαθέτουν ούτε το ψυχικό σθένος ούτε την ευθυκρισία για κάτι τέτοιο. Όποιος γαλουχήθηκε στον πολιτικαντισμό, δύσκολα αποκτά τις δεξιότητες του statesman. Το δράμα της χώρας είναι ότι οι ιστορικοί εθισμοί της αποδεικνύονται ισχυρότεροι από το ένστικτο επιβίωσής της.